Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Rektörlüğü Özel Kalem Müdürü Sosyolog Ahmet Aydın, sigara kaynaklı akciğer kanseriyle mücadelede harcanan paranın sigaradan alınan vergilerinden alınan paradan kat kat fazla olduğuna dikkat çekti.
SESSİZ ÖLÜM
Bugün dünyada 2018 yılı verilerini söyleyecek olursak 6 milyon insan her yıl sigaradan ölüyor biz buna sessiz ölüm diyoruz. Sigarayı çekiyorsunuz hiçbir silah sesi yok, vurdu kırdı sesi yok, insan sigara içerek kendi ölümünü kendi sonunu beraberinde hazırlıyor. Yılda ölen 6 milyon insan buda her 10 saniyede bir insan demek .
EVDE SİGARA İÇİYORSANIZ
ÇOCUĞA İÇME DİYEMEZSSİNİZ
Anne babanın çocuklara yaklaşımı önemli her şeyi yasaklamak doğru değil aslında çocuklar anne babalarını taklit ediyorlar. Evde anne ve baba sigara içiyorsa o anne baba çocuğuna sigara içme deme hakkına sahip değiller. Çünkü çocuk annesine ve babasına “madem bu sigara zararlı sizler neden içiyorsunuz?” diyecektir.
UYUŞTURUCU KULLANMA
YAŞI 9’A DÜŞTÜ
Bugün 8 yaşındaki çocuk sigara içiyor, 9 yaşındaki çocuk sigara içiyor eskiden ergenlik döneminde 14-15 yaşlarındaki çocuklar içiyorlardı ve onu da bırakın şimdi uyuşturucu kullanma yaşları da 8-9 yaş aralığına düştü bunun en büyük sebebi de sigara. İnsanlar ne kadar erken sigaraya alışırsa o kadar erken de uyuşturucuya alışır.
Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Rektörlüğü Özel Kalem Müdürü ve çeşitli kurumlarda bağımlılıkla mücadele konusunda çok sayıda seminer ve konferanslar düzenleyen Sosyolog Ahmet Aydın, ile bu kez tütün bağımlılığı üzerine söyleşide bulunduk. İşte Ahmet Hoca’nın sigara bağımlılığına ilişkin çarpıcı açıklamaları;
SİGARA BAĞIMLILIĞI NEDİR?
Sigara bağımlılığı bireyin kendisine zararının olduğunu bilmesine rağmen bile bile o maddeyi kullanmaya o nesneyi kullanmayı devam etmesine bağımlılık diyoruz. Sigara bağımlılığı insanın kendisine zararı olmasını bilmesine rağmen sigara kullanmaya devam etmesine sigara bağımlılığı diyoruz.
Bugün sigara paketlerinin üzerinde neye zararı var bunların hepsi ayrıntılı bir şekilde yazılmış, ama maalesef sigara kullanan arkadaşlar bunu bile bile sigara kullanmaya devam ediyorlar. Tükendiklerini görüyorlar aslında her sigara içen vatandaş içmiş olduğu her bir sigarayla a kendisini tüketiyor, bir bir tüketiyor bu tabi ki acı bir durum. Bugün dünyada 2018 yılının verilerini söyleyecek olursak 6 milyon insan her yıl sigaradan ölüyor biz buna sessiz ölüm diyoruz. Sigarayı çekiyorsunuz hiçbir silah sesi yok, vurdu kırdı sesi yok, insan sigara içerek kendi ölümünü kendi sonunu beraberinde hazırlıyor. Yılda ölen 6 milyon insan, buda her 10 saniyede bir insan ölüyor demektir. Bu sadece sigara içen arkadaşları ilgilendiriyor. Bunun yanında birde sigara içmeyenleri ilgilendiren kısmı . Bugün pasif içici diye tabir ettiğimiz yani sigara içmeyen insanlar sigara içilen ortamlarda bulunduğu zaman sanki sigara içenler gibi Akciğer kanserine ve KOAH hastalığına yakalanma riskleri fazla o yüzden sadece sigara içen bireye değil aslında görünürde öyle gibi algılanıyor ama o ortamda bulunan veya sigara içilmiş bir yere girip çıkılması durumunda daha sigara dumanının o ortama bırakmış olduğu mikroplar ister istemez içmeyeni de etkileyebiliyor. O yüzden sigara hem içene zarar veriyor hem çevresindekilere zarar veriyor. Sigara içen arkadaşlar sigara içmeyenler anlamında bir kul hakkı dediğimiz bir olay var. Çünkü sigara içmeyenlerin sigara içenlerden bir hakkı var oda saygı görme hakkı sigara içmeyen birisinin yanında sigara içmemeleri gerekiyor. Sigara içenlerde bizler devletimize vergi veriyoruz diye kendilerini savunuyorlar ama gel gelelim devletimizin sigaradan almış olduğu vergileri kalem kalem yazalım birde sigaradan dolayı akciğer kanserine yakalanmış insanlara devletimizin yaptığı masrafı bir kaleme alalım göreceksiniz ki bunun götürüsü getirisinden daha fazla akciğer kanseriyle mücadelede harcanan para sigaradan alınan vergilerinden alınan paraların kat ve kat daha fazlasıdır. Bizler insanoğlu olarak aciz insanlarız özellikle sigara içen arkadaşlarımız için bir incecik çöpe yeniliyorlar oysa ki hepimiz kendimize göre çok güçlüyüz. İrademizi güçlü tutmamız gerekiyor.
SİGARA BAĞIMLILIK MI ALIŞKANLIK MIDIR?
Bağımlılık bir davranış bozukluğu ama her davranış bozukluğu bağımlılık mı hayır. Ama her bağımlılık bir davranış bozukluğu onun için sigaranın insan vücuduna zararı var mı var evet insan bunu biliyor mu biliyor kullanmaya devam ediyor mu evet devam ediyor o zaman nedir sigara bir alışkanlık değil bağımlılıktır. Sigara sadece bir alışkanlık olsaydı insanlar bunu çok kolay bırakabilirdi çünkü sigaranın içerisinde var olan nikotinler insanın beyninde bir iz bırakıyor ve insan ne yapıyor. İnsanlar sigarayı bırakıyor 10 yıl hiç sigara içmiyor ama bakıyorsunuz ki 10 yıl sonra ilk sarıldığı şey yine sigara oluyor. Bir sohbet ortamında bir hocamız dedi ki hocam ben sigarayı bırakalı 30 yıl oldu ama bazen evde aklıma geliyor evde bir tane olsa da yakıp içeceğim diyor bakın adam sigarayı bırakalı 30 yıl olmuş birisi bir dal sigara verse yak dese adam dayanamayacak hemen içecek bu bize sigaranın bir alışkanlık değil bağımlılık olduğunu gösteriyor.
SİGARA ALIŞKANLIĞI
NASIL BAŞLIYOR?
Sigara masum bir bağımlılık gibi görünüyor anne babalar hep hangimiz sigara içmedi ki ? diyorlar ve olsun çocuğum da içsin mantığıyla bakıyorlar aslında günümüzde baktığımızda bugün sigara uyuşturucuya giden, madde bağımlılığına giden yolda ilk adım. Hiçbir madde bağımlısı hiçbir zaman direk olarak uyuşturucuyla başlamaz, onun çevresindeki arkadaşları yani tehlike asılda bizim en yakınımızdan geliyor çocuğumuzun arkadaşı eğer sigara içiyorsa o sizin çocuğunuzu veya arkadaşını sigaraya alıştırıyor. Yanına yoldaş bulması gerekiyor ve onu sigaraya alıştırdıktan sonra birde o kişi uyuşturucu kullanıyorsa madde kullanıyorsa nasıl olsa sigaraya alıştı bunun sigarasının içine uyuşturucu maddeyi yerleştiriyor ve arkadaşına ikram ediyor. Nasıl olsa arkadaşım diyerek teklifini geri çevirmiyor ve içiyor tabi ki içtiği sigara ona farklı geliyor ve bir tane daha istiyor oda bir daha veriyor sonuçta onu alıştırmaya ve kendisine müşteri olmasını sağlamaya çalışıyor. Her madde kullanan kendisine bir müşteri bulmaya çalışıyor çünkü uyuşturucu kullanmak maliyetli bir iş onun için bunun yolu da sigaradan geçiyor. Eğer gençlerimiz sigara içiyorsa gönül ister içmesinler hiç başlamasınlar ama eğer ki içiyorlarsa tek tek bakkallarda, marketlerde satılan tek dal sigaralardan kesinlikle alıp içmesinler. Bununla beraber aynı zamanda arkadaşlarının ikram ettikleri sigaraları da içmesinler. Böylece hem otlakçılıktan ve tek tekçilikten kurtulsunlar . Madem sigara içiyorlar alsınlar paketini koysun cebine hiç olmazsa ne içtiğini bilsinler, hiç olmazsa sadece ve sadece sigaranın zararlarıyla yaşamını devam ettirsinler. Ama başkalarının verdiği sigarayı alırsa veya tek tek satılan sigaraları alırlarsa bir gün mutlaka başına uyuşturucu belası musallat olabilir. Bizler özellikle istediğimiz anne babalar çocuklarını mutlaka takip etsinler özelliklede tek tek sigara alma noktasında uyarsınlar hatta ve hatta anne baba çocuğunun sigara içtiğini biliyorsa bıraktıramıyorlarsa versinler parasını maden bunu bırakmıyor içiyorsun madem git kendi sigaranı iç desinler bu iyi bir şey değil ama kötünün iyisi çocuğu uyuşturucu bağımlısı olacağına kendi bildiğini içsin. Anne babanın çocuklara yaklaşımı önemli her şeyi yasaklamak doğru değil aslında çocuklar anne babalarını taklit ediyorlar. Evde anne ve baba sigara içiyorsa o anne baba çocuğuna sigara içme deme hakkına sahip değiller. Çünkü çocuk anne baba madem bu sigara zararlı sizler neden içiyorsunuz diyecektir. Onun için anne baba çocuklarına iyi örnek olmak zorundalar. Çocuklarımıza değer vermeliyiz onları bir birey olarak görmeliyiz çocuklarımızın küçük yaştan itibaren karşısına oturacağız onunla konuşacağız ama onun seviyesinde konuşacağız büyüdüğünde de büyük gibi konuşacağız. Çocuklarımıza değer vermemiz gerekiyor, sevgi, değer vermek merhamet bunlar çok önemli, Denizli’de bir kız çocuğu intihar etmişti ve intihar mektubunda, “ annemi ve babamı cehennemde dahi görmek istemiyorum” notunu bırakmış. Anne baba o çocuğa bunları yazdıracak ne yapmış olabilir buradan çıkacak sonuç o çoğunun sevgi görmek istemesi, değer görmek istemesi onun için bizler çocuklarımızı sevgiyle büyütmemiz gerekiyor. Çocuklarımızı SEVGİYE aç bırakmayalım. Çocuklarımıza kıymet vermemiz gerekiyor araba alıyoruz hemen bakım yaptırıyoruz, telefon alıyoruz hemen kılıf alıyoruz ama çocuğumuza bu kadar önem ve değer vermiyoruz onu bırakın kendi vücudumuza kıymet vermiyoruz. Sigara gibi bir illeti kendi kendimize enjekte ediyoruz.
ELEKTRONİK SİGARA
BAĞIMLILIĞI ARTIRIYOR MU?
Son yıllarda birde elektronik sigara diye bir ürün çıktı, ilk zamanlarda elektronik sigara insanlara o kadar albenili gösterilirdi ki, cazibeli gösterilirdi ki hatta bağımlılık yapmadığı bile söylendi. Yapılan araştırmalar elektronik sigaranın normal sigaradan kat ve kat daha fazla bağımlılık yaptığı görüldü. Bir cihaz kullanıyorsunuz onun içinde bağımlılık yapıcı maddeler var ve elektronik sigaranın şöyle bir durumu da var. Görselliği albenisi çok fazla bir grubun içinde bir kişi elektronik sigara içiyor ve bakıyorsunuz ki öyle bir duman çıkıyor ki buda gençler arasında özentiye sebep oluyor. Çıkan dumana aldanıp kullanmaya başlayan gençler var bir amaçları bir gayeleri bir hayalleri olmadığı için basit ve görsel şeylere çabuk kanabiliyorlar. Elektronik sigara daha fazla insanlarda gençlerde özenti oluşturmaya başladı onun için elektronik sigara bağımlılığın sürmesini devam ettiriyor. Sağlık bakanlığının bununla ilgili bir çalışması var elektronik sigaranın yasaklanması gibi bir durum söz konusu, pandemi sürecinde sigara içenlerin Covid19’a yakalanma risk oranı içmeyenlere göre daha fazla olduğunu uzmanlar söylüyorlar.
Tütün bağımlılığının içerisinde nargile aynı elektronik sigarada olduğu gibi nargilede alternatif bir sigara gibi tütün ürünü olarak insanlara sunuluyor, fakat yapılan bir araştırma bir nargilenin 50 adet sigara ya yani 2,5 pakete denk geldiğini belirlemiş buda çok acı bir durum. Acı olan diğer bir durumda şu nargile makinesi her ne kadar o ağızındaki ağızlık dediğimiz kısmı değiştirseler de iç kısmını değiştirmiyorlar hortumunu değiştirmiyorlar. Nargile makinesini sizden önce kullanan birisinin farklı hastalıklarının olup olmadığını bilebilmemiz mümkün değil. Başka birisinin kullanmış olduğu hortumu sende kullanarak içine çekiyorsun onun için nargile 50 adet sigaraya tekamül etmekle birlikte kanser riskini taşıyan kişinin kullandığı cihazı kullandığın için kansere yakalanma riski çok daha fazladır. Son yıllarda bu alternatif tütün ürünleri noktasında elektronik sigarada olduğu gibi Isparta’da da her köşe başında tütüncü nargileci açılmaya başlandı. Devletimizin sigaraya yaptığı zamlarda demek istiyor ki ben ne kadar zam yaparsam insanlar vazgeçer diye düşünüyor. Ama bu doğru bir mantık değil bu bir bağımlılık, sen bağımlılığı bağımlı yapıca maddeleri zam yaparak bitiremiyorsun insanlar ona alışmış adam gerekirse evine ekmek götürmüyor çoluğunu çocuğunu aç bırakıyor ama gidiyor o sigarayı alıyor veya o nargileyi içiyor. Devlet buna şu kadar zam yaptı ben bundan vazgeçeyim demiyor. Belki yüzde bir ihtimal olabilir zam geldi ben içmeyeceğim diyebiliyor çünkü bizler her şeye kolay alışabiliyoruz, zamlara da kolay alışabiliyoruz, davranışsal bozukluklara da kolay alışabiliyoruz, çünkü alışkanlık bulaşıcıdır iyi olsa da bulaşıcıdır kötü olsa da bulaşıcıdır. Onun için bizler iyi alışkanlıklarımızı çoğaltalım diyoruz birbirimizi iyi alışkanlıklara yönlendirelim insan kendisini iyi şeylerle donatırsa kötülük gelmez. Uyuşturucu hem tane sigaranın hem elektronik sigaranın hem de nargilenin içine en kolay uyuşturucu yerleştirilebilecek alışkanlık sağlanabilecek maddelerdir.
SİGARA UYUŞTURUCU ALIŞKANLIĞINDA
NASIL BİR ROL OYNUYOR?
Bugün 8 yaşındaki çocuk sigara içiyor, 9 yaşındaki çocuk sigara içiyor eskiden ergenlik döneminde 14-15 yaşlarındaki çocuklar içiyorlardı ve onuda bırakın şimdi uyuşturucu kullanma yaşları da 8-9 yaş aralığına düştü bunun en büyük sebebi de sigara insanlar ne kadar erken sigaraya alışırsa o kadar erken de uyuşturucuya alışır. Devletimiz bir taraftan sigaraya zam yapıyor, bir taraftan da tütüncüler çoğaldı, özenti çoğaldı, artık herkes bunları ulu orta her yerde içebiliyor. 18 yaşından küçüklere satılmaz diye yasak getirildi ama bizim ülkemizde 18 yaşından küçüklere sigara satmayan yine yüzde bir iyimser düşünürsek bir tane çıkabilir ama yüzde 99’u 18 yaşından küçüklere mutlaka sigara satıyor. Burada en büyük iş yine anne babalara düşüyor, anne baba sigara içmeyecek anne baba sigara içiyorsa bunu en azından çocuklarının görmediği yerde içecekler çocuklarına göstermemeye çalışacaklar. Arabada seyahat ederken anne baba sigara içiyor çocuklar özeniyorlar, evde sigara içiliyor çocuklar özeniyorlar bunu da bırakın anne baba çocuklarına 6-7 yaşlarına geldiğinde apartmanlarının altında veya yakınlarında bir bakkal varsa çocuğunu gönderip içtiği sigaradan aldırıyorlar ve çocuk o paketi aldığında eve gidene kadar bir gün bende büyüyünce bundan içeceğim o zamandan çocuğun bilinç altına bunu işliyoruz. Anne, Babalar çocuklarının kahramanlarıdır. Çocuklara göre de kahramanlar yanlış yapmaz. Annem sigara içiyorsa yanlış yapmaz demektir, babam sigara içiyorsa yanlış yapmıyor demektir, çünkü ben onu kahraman olarak görüyorum diyorlar ve annelerimiz babalarımız sigara içiyorsanız paketinizi kendiniz alın, çocuklarınızın görmedi yerlerde içip, mümkün olduğu kadar çocuklara hissettirilmemelidir. Anne hamile ağzında sigara hamile bir insanın sigara kullanması o çocuğu direk etkiliyor, çünkü çocuk anne karnında göbek bağıyla anneye bağlı dolayısıyla çocuk direk etkileniyor. Anne daha doğmamış çocuğunu sigaraya maruz bırakarak dünyaya getiriyor. Anne babalar burada çok dikkat etmeliler, her şeyi devletimizden beklememeliler aslında birde Yeşilay’ın bir uygulaması var yeşil dedektör diye bu bir uygulama cep telefonunuza indiriyorsunuz bulunduğunuz mekanda herhangi birisi sigara içiyorsa karşıdakiyle polemiğe girmeden direk yeşil dedektöre basıyorsunuz o ilgili birimlere sinyal ve konum gönderiyor ilgili birim gelip işlem yapıyor. Buna benzer bir uygulamayı İçişleri bakanlığı da yaptı. Her şey eğitimle başlıyor sen sigara içiyorsan içmeyene saygı göstereceksin.
BEN BAĞIMLI DEĞİLİM DUDAK
TİRYAKİSİYİM DİYENLERE NE DEMEK İSTERSİNİZ
Sigara içenler tamamen kendilerini savunma mekanizması olarak kullanıyorlar, sen zararlı bir maddeyi ister dudak tiryakisi, isterse içici, ister pasif içici ol o ortamda bulunduğun müddetçe onun zararlarına maruz kalıyorsun, zararlarından kurtulamıyorsun. Benim dudak tiryakisiyim demek beni sigaranın zararından kurtarmıyor sonuçta o benim ağzımda duruyor ve içime çekeyim çekmeyeyim zaten sigaranın filtresinde bütün zararı bağımlılık yapıcı kısmı orası zaten ve bazıları da filtresiz sigara kullanıyorlar sonuçta bağımlılık yapıcı kısmı o madde aslında bütün amaç burada para kazanmak para kazanmam için bunun satışının sürekli olması gerekiyor bunun satılması içinde bir beğeni oluşturmamız, albeni oluşturmamız gerekiyor. Temel amaç para kazanmak her türlü sigaranın zararına maruz kalıyorsunuz
SİGARAYI BIRAKMAK
İSTEYENLER İÇİN ÖNERİLERİNİZ
Yeşilay derneğinin Isparta’da demirköprü mevkiinde bulunan eski gençlik merkezinin bulunduğu yer YEDAM merkezi oldu oradaki arkadaşlarımız hem tütün hem diğer bağımlılıklarla ilgili müracaat eden ve danışanlara yardımcı oluyorlar. Sağlık bakanlığının sigara bırakma hattı var oradan destek alabilirler. Bizler temiz bir dünya istiyoruz, biz kokan insan istemiyoruz tüten insan istiyoruz. Sigara sağlığa verdiği zararın yanında birde aile bütçesine verdiği bir zarar var, sigarasız bir dünya, sigarasız bir çevre, sigarasız bir aile, sigarasız bir insanlık istiyoruz.
10.5 ° / 7.7 °
-0.3 ° / -5.2 °
