Çiftçiye yüksek gelir sağlayacak ''siyah inci taneleri'': Böğürtlen

Yabani ortamda (doğada kendiliğinden yetişen) böğürtlen, bilimsel çalışmalar ile kalibre, verim ve aroma açısından yüksek getiri sağlayan meyveye dönüştürüldü. İlaç, endüstriyel gıda ve sofra tüketiminde önemli değer kazanan böğürtlenin tanesi 2,5- 3 gramdan 4,5- 5 grama yükseltildi. Yabani koşulda dikenli yetişen meyve, ''in vitro'' koşullarında yapılan ''gen mutasyonu'' ile tamamen dikensiz hale getirildi.

-SDÜ’den yabani böğürtlen ıslahı

Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitkisel Biyoteknoloji Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Kahraman Kepenek ve ekibi, yabani ortamda (doğada kendiliğinden yetişen) böğürtleni 'in vitro koşullarında' ıslah etti. Böğürtlen, ilaç ve gıda endüstrisi ilâ sofra tüketimi içinönemli bir ürün haline getirildi.

Yrd. Doç. Dr. Kahraman Kepenek, çok güçlü bir antioksidan olan böğürtlenin C vitamini, kalsiyum, potasyum ve magnezyum açısından da zengin olduğunu kaydetti. İlaç ve gıda endüstrisi ile sofra tüketiminde değerlendirilen böğürtlenin yabani ortamda (doğada kendiliğinden yetişen) 13 yıl süren bilimsel araştırmalar aydınlığında yüksek getiri sağlayacak bir ürün haline getirdiklerini belirten Kepenek projenin başlangıç aşamasını ve süreci şöyle analiz etti:

''Dünya piyasalarındaki böğürtlen çeşitlerinin çoğunluğu standarttır ya da patent haklarının ödenmesi gerekir. Biz SDÜ olarak Türkiye’nin değeri olacak çeşitleri geliştirmeyi temel aldık. Bunun için de Karadeniz şeridinde yabani üzümsü meyvelere yöneldik. Böğürtlenleri yabani çeşitlerden geliştirmeyi temel aldık. 2000 yılında Gümüşhane, Giresun ve Ayder Yaylası’ndan (Trabzon) 1.250 yabani mutant bireyleri alarak işe başladık. Laboratuvar koşullarında bu çeşitleri önce 64’e indirdik. İlerleyen evrelerde aroması, kalibresi, kalitesi yüksek 6 ürüne indirdik. Toprakla buluşturduk.''

-''Kalibresini 6 grama kadar çıkardık, dikensiz hale getirdik''

''Doğada yetişen böğürtlen dikenlidir. Biz mutasyon ıslahı ile birlikte böğürtleni dikensiz hale dönüştürdük. Yabani ortamda böğürtlenin tanesi 2.5- 3 gramdır. Biz erkenci, orta mevsim ve geçci türlerine göre 4.5 ilâ 6 gram haline getirdik. 

SDÜ Çiftliği ilâ kıyı şeridinde (Antalya ve Muğla) toprakla buluşturduk. SDÜ’nün geliştirdiği 6 yeni böğürtlen türü aynı zamanda yediveren özelliği taşıyor. Bir başka söyleyişle hasat Temmuz’un ikinci haftasında başlıyor; Kasım’a kadar ürün vermeye devam ediyor. İlk hasattan hemen sonra kısa bir budama gerçekleştiriliyor. Aynı mevsim içerisinde tekrar verim alınıyor. SDÜ Çiftliği’nde üretim gerçekleştiriyoruz. 1 dekadan 2 ilâ 2.5 ton arasında böğürtlen meyvesi alınabileceğini kanıtladık. 

-''Bilim ürettiğimiz sürece kalkınacağımıza inanıyorum''

Yabani koşullarda yetişen böğürtlenden 6 yeni tür elde etmek için ekibi ile birlikte 13- 14 yıl emek ve çaba harcadıklarını anlatan Yrd. Doç. Dr. Kahraman Kepenek, “ıslah çalışması uzun soluklu bir maratondur. Çok meşakkatlidir. Islah alanında çalışacak bilim insanları çok sabırlı ve fedakâr olmadır. Onun için Türkiye’de ıslah çalışması yapan nadir bilim insanları var. Ben onlardan biriyim. Islah çalışmasını çok seviyorum. Bilim üreterek ülkeme katkıda bulunmak istiyorum. Ülke için değer ürettiğiniz an kalkınmanın sağlanabileceğine inanıyorum. Bu noktada SDÜ çok önemli. Zira 3.500 m2 yüzölçümlü SDÜ Çiftliği var. Uygulamalı eğitim yanı sıra laboratuvar koşullarında ıslah ettiğiniz türleri toprakla buluşturma imkânına sahipsiniz.

Biz erken, orta mevsim ve geçci olmak üzere 6 tür böğürtlen ıslahı gerçekleştirdik. SDÜ Çiftliği ve Antalya ilâ Muğla’da toprakla buluşturduk. Yüksek verim sağladığını kanıtladık. Bu türleri Türkiye için çiftçilerimize armağan ediyoruz. 

Birim alana daha çok böğürtlen fidanı dikilebilir. Verimi çok yüksektir. Örneğin elma ve kirazdan 3- 4 kat daha yüksek gelir elde edebilirsiniz. Turizm bölgeleri başta olmak üzere taze tüketimi yaygındır. Pasta, reçel, marmelat olarak tüketilmesi yaygındır. Örtü altında da üretim yapılabilir. Yediveren özelliği var. Aynı mevsim içerisinde defalarca ürün hasat edebilir, böylelikle çok önemli bir gelir kaynağı yaratabilirsiniz. Artık Türkiye’nin Çekye, Polonya ve Sırbistan ile rekabet edebilecek 6 yeni tür böğürtleni var.''