Hizmet süresi ve prim gününü tamamlayan Eylül 1999 girişli 2 milyon 250 bin kişinin emekli olacağı açıklandı ancak yıllardır emeklilik için yaşı bekleyen vatandaşları bu sefer de düşük maaş tehlikesi bekliyor. Uzmanlar EYT'lileri bekleyen yeni riskleri şöyle açıklıyor.
Prim günü ve sigortalılık süresi şartını sağlasa da yaşından dolayı yıllardır emekli olamayanları, yani EYT’lileri bu sefer de düşük maaş tehlikesi bekliyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, EYT ile ilgili yeni düzenlemede yaş sınırı olmayacağını, hizmet süresi ve prim gününü tamamlayan 8 Eylül 1999 girişli 2 milyon 250 bin kişinin emekli olacağını açıkladı.
8 Eylül 1999 itibarıyla işe başlayan çalışanların, o dönemki mevzuata göre zaten emekli olmaları gerektiğini ifade eden sosyal güvenlik uzmanları, Erdoğan’ın dün açıkladığı düzenlemeyi ‘hakkın teslim edilmesi’ olarak niteleyerek olumlu karşıladı.
Ancak yeni düzenleme ile yalnızca yaş koşulunun ortadan kalktığını, EYT’lilerin yaş konusunda eski sisteme göre, aylık bağlama konusunda ise yeni sisteme göre emekli olacağını anlatan uzmanlar, bunun sonucunda EYT’lilerin büyük bir kısmının en düşük emekli aylığı alacaklarına dikkat çekti.
BÜYÜK BİR KISMI EN DÜŞÜK
EMEKLİ AYLIĞINI ALACAK
Sosyal güvenlik uzmanlarının verdiği bilgiye göre, kimin ne kadar prim yatırdığı bilinemediği için 2 milyon 250 bin kişinin kaçının en düşük emekli aylığını alacağı belli değil.
Ancak, Türkiye’de yüzde 60 oranında asgari ücretten prim yatırıldığı, dolayısıyla yıllardır emekli olmayı bekleyen EYT’lilerin bu sefer de en düşük emekli aylığına mahkûm edileceği ifade ediliyor.
Aylık bağlama oranlarını kapsayan 5510 sayılı kanunun aynı şekilde devam ettiğini, bu oranın üç farklı dönem için hesaplandığını anlatan bir uzman, 1993 öncesinde çalışanlar, 2000 ile 2008 arasında çalışanlar ve 2008 sonrası çalışanlar için farklı aylık bağlama oranları olduğunu, bu üçünün ortalaması alınarak bir aylık belirlendiği bilgisini verdi.
Bu sistemin EYT’liler için yapılan yeni düzenleme sonrası da devam edeceğini aktaran uzman, “1999’da bu kanun çıkmadan önce tek bir aylık bağlama sistemi vardı, 1999’da farklılaştı. EYT’de sadece yaş koşulu ortadan kalkmış oldu. Aylık bağlama oranı bugünkü gibi devam edecek. En düşük emekli aylığı 3 bin 500 TL ise EYT’lilerin de alacağı en düşük aylık 3 bin 500 TL olacak” dedi.
‘AYLIKLARI DA ESKİ
SİSTEME GÖRE BAĞLANMALI’
Uzmanlar; “EYT’liler daha çok emekli olmaya odaklandı ama büyük bir sürprizle karşılaşacaklar. Bu EYT’lileri bekleyen bir tehlike aslında. Aylık bağlama oranları düşeceği için büyük bir kısmı çok düşük emekli aylığı alacak. Şu an zaten işçi emeklilerin ortalama emekli aylığı 4 bin 600 TL. Bu yüzden büyük bölümü tekrar çalışmak isteyecektir” değerlendirmesinde bulundu. “Yani şu pahalılıkta EYT’liler SGK’dan bir miktar harçlık almış olacaklar, bir yandan da çalışmaya devam edecekler” diyen Çelik, “Bu insanları eski sisteme göre emekli ediyorsanız, aylıklarını da eski sisteme göre bağlamanız gerekir” diye konuştu.
8 EYLÜL 1999’DAN BİR GÜN SONRA
İŞE BAŞLAYAN 20 YIL DAHA BEKLEYECEK
Uzmanlar ayrıca, Erdoğan’ın dün açıkladığı yeni düzenlemenin 9 Eylül 1999 öncesiyle sınırlı olmasının büyük bir eşitsizlik yaratacağına da vurgu yaptı.
Bu insanların işe başladıkları tarihteki mevzuata göre zaten emekli olmaları gerektiğini, bu yüzden yapılan düzenleme ile bu hakkın kendilerine teslim edilecek olmasının olumlu olduğunu anlatan Çelik, 8 Eylül 1999’dan sonra işe girenlerin ise bu tarihten bir gün ya da bir ay sonra işe başladığı için 20 yıl daha beklemek zorunda kalacaklarını anlattı.
Eşitlik ilkesi gereği bu insanlar arasında uyum olması gerektiğini anlatan Çelik, “Bu sisteme göre bir kadın işçi 38 yaşında, erkek işçi 43 yaşında emekli olabilecekken, bu insanlardan bir gün sonra işe başlayan bir kadın 58, bir erkek de 60 yaşında emekli olacak” dedi. Bu durumun adil olmadığını anlatan Çelik, bu kadar sert bir geçiş yerine daha yumuşak bir geçi yapılması gerektiğinin altını çizdi.
EYT’DE İLK AYLIK
NE ZAMAN ÖDENECEK?
EYT ile ilgili yasa teklifi önce TBMM Plan Bütçe Komisyonu'nda, ardından da Genel Kurul'da görüşülerek yasalaşacak. Teklifte tartışmalı düzenlemelerin olmaması halinde iktidar ve muhalefetin işbirliği ile kısa süre içinde görüşmelerin tamamlanıp yasalaşması bekleniyor.
EYT’DE EMEKLİ MAAŞI NASIL HESAPLANIR?
Öte yandan, EYT’lilerle ilgili duyurulan yeni düzenleme sonrası önemli bir kısmının en düşük emekli aylığını alma riski olduğu tartışılıyor ancak aylıklarının ne kadar olacağı SGK’nın internet sitesinde hesaplanabiliyor.
Buna göre, emekli maaşı hesaplanırken çalışma günü, prim ödemesi gibi birçok kritere bakılıyor.
SGK’nın internet sitesinde, maaş ve emeklilik zamanı bilgileriyle birlikte, kesinlik içermeden emekli olduğunuzda alacağınız maaşı belirtiyor.
4A için uyg.sgk.gov.tr/AylikHesap/ sayfasına girip, T.C kimlik numarası, SSK sicil numarası, baba adı, nüfus il, doğum tarihi gibi bilgilerin girilip, sorgula butonuna tıklamak gerekiyor.
uyg.sgk.gov.tr adresinde 4B emekli maaşı hesaplama sayfasına girilip, aynı bilgileri girerek emeklilik maaşı hesaplanabilirken; uyg.sgk.gov.tr/HizmetHesabi4c/ sayfasına girince de 4C emekli maaşı hesaplanabiliyor.