Bir yükseköğretim kurumuna bağlı olarak kurulan alanındaki ilk merkez olan Süleyman Demirel Üniversitesi Helal Turizm Uygulama ve Araştırma Merkezi (HETURAM) Müdürü Dr. Öğretim Üyesi Ömer Akgün Tekin sorularımızı yanıtladı.
-Helal Turizm Türkiye açısından stratejik bir değere sahiptir
-SDÜ Helal Turizm Uygulama ve Araştırma Merkezi (HETURAM) Yönetmeliği, Resmî Gazete'nin 16 Mayıs 2018 Çarşamba tarih ve 30423 sayılı baskısında yayımlanarak yürürlüğe girdi. Merkezi kurma fikrinin doğuşunu anlatır mısınız?
-Dr. Öğretim Üyesi Ömer Akgün Tekin: Dünya'da ilk kez bir üniversite bünyesinde Helal Turizm Uygulama ve Araştırma Merkezi kuruldu. O da Türkiye'de; SDÜ tarafından kuruldu.
Ben 2014'ten beri bu alanda çalışıyorum. Zaten Türkiye'de bu alanda çalışan kısıtlı sayıda akademisyen var. Fikir SDÜ İİBF Dekanı Prof. Dr. Murat Okcu'ya ait. Konuyu SDÜ Rektörü Prof. Dr. İlker Hüseyin Çarıkçı ve Yönetim Kurulu'na da arz ettiğimizde onay çıktı. Ve HETURAM kurulmuş oldu.
Helal Turizm'in geleceğine inanıyoruz. Stratejik bir değer taşıdığını düşünüyoruz. Türkiye'de Helal Turizm ciddi bir pazar arz ediyor. SDÜ, helal turizmin Türkiye için çok önemli avantajlar arz ettiğini düşünüyor.
Helal turizm, global bir fikir. Biz bu fikri yerelleştirmeye çaba gösteriyoruz. Dünya'da bu konuda bizden daha fazla yol kat eden ülkeler var. HETURAM, kuruluş aşamasını tamamladıktan sonra “Türkiye Helal Turizm Profili”ni yayınladı.
-Helal turizm için ilk Hırvatistan, Malezya ve İspanya çalışmalar yaptı
-‘Küresel bir fikir’ olarak tanımladığınız helal turizm nasıl doğdu? Tarihçesini paylaşır mısınız?
-Dr. Öğretim Üyesi Ömer Akgün Tekin: Soruya Türkiye ve turizm olgusunu işleyerek giriş yapmak isterim: Turizm faaliyetleri Türkiye'de 1950'li yıllarda başladı. Aktif bir şekilde ilerlemesi 1970'li yıllara tarihlendiriliyor. 1980'li yıllarda teşvik çıktı. 2000'li yıllarda ise çok büyük atılımlar gerçekleştirildi.
Türkiye 40 milyon turist ağırlayan; 30 milyar dolar gelir elde eden bir konuma yükseldi. Türkiye, şu an en çok turist ağırlayan ilk 10 ülkeden birisi durumunda. Türkiye'de turist profiline bakıldığı an şu tablo ortaya çıkıyor: Avrupa ve Rusya. Türkiye bu alanda ciddi bir başarı kaydetti. Biz bu başarının yanına “Müslüman Seyahat Pazarı”nı da ekleyelim istiyoruz.
Türkiye'de geleneksel konseptteki turizmde ciddi bir başarı yakalandı. Bunun sürdürülebilir bir şekilde devam etmesi lazım. Bununla beraber Helal Turizm'deki gelişmeleri de kaçırmamamız gerekiyor.
Türkiye 2023 vizyonunda 63 milyon turist, 86 milyar dolar gelir hedefi koydu. Bu hedefe ulaşabilmek için var olan pazarların dışında yeni pazarlara da girmemiz gerekmektedir. Türkiye'nin çevresinde 3 saatlik uçuş mesafesinde bir çap çizersek eğer burada yaklaşık 400 milyon Müslüman var. Bu ciddi bir büyüklüktür. Bu 400 milyon Müslümanın en azından yüzde 90'ı belirli hassasiyetlerle seyahate çıkıyor. Bunlar inançları çerçevesinde ürünler talep ediyor. Gittiği otelde yiyecek ve içeceklerin helal gıda standartlarına uygun olmasını talep ediyor. Alkolsüz ortamlar çok önemli bir kavram onlar için. Mahrem hizmetler açısından özel beklentileri var.
Suudi Arabistan, Katar, Kuveyt, Umman ve Bahreyn'in toplam nüfusu 54 milyon. Türkiye bu pazardan 2017 yılında sadece 800 bin kişi çekti. Bu veri de gösteriyor ki Türkiye, “Helal Turizm” için de bir destinasyon haline gelmeli ve yeni hedef pazarlar belirlemek zorunda. Örneğin; sıcak bölgelerde yaşayan Müslüman turistler için kıyı çizgisi çok da cazip ve anlamlı değil. Bu turistler için yeşilin, yağmurun bol olduğu Doğu Karadeniz doğru destinasyon olur.
Antalya ve Muğla için ise Avrupa, Rusya ve Orta Asya'daki müslümanlar için anlamlı. Mesela Rusya'da 30 milyon, Orta Asya'da 15 milyon, Avrupa'da 20 milyon müslüman var. Bu 65 milyon kişiden oluşan pazar için Antalya ve Muğla cazip destinasyonlar olarak karşımıza çıkıyor.
Kültür turizmi ve alışveriş için de yeni bir olgu inşa etmeliyiz. İstanbul, medeniyetler başkenti. Osmanlı'nın büyük mirası var. Eşi ve benzeri yok… İstanbul ayrıca çok önemli bir sağlık turizmi merkezi konumuna yükseldi.
»Dünya'da ilk kez Helal Turizm Standartları 2009 yılında Hırvatistan'da çıkarıldı.
»Dünya'da ilk Helal Turizm Konferansı 2014 yılında İspanya'nın Endülüs Bölgesi'nde düzenlendi
»İslam İşbirliği Teşkilâtı'na üye 57 ülke var. Onlarda değil. İspanya'da düzenlendi. Neden? İspanya Dünya Turizmi'nde en büyük ilk 3 destinasyondan biri. Vizyoner bir ülke. Pazarı gördü
»2014 yılında Rusya kendi Helal Turizm Standartları'nı teşekkül ettirdi.
»2015'te Birleşik Devletler'de (ABD) Florida Eyaleti'ne bağlı Orlando Kenti'nde ''Helal Tatil Evleri'' uygulaması başlatılıldı.
»2015 yılında Yunanistan'da ''Helal Turizm'' villaları inşa edilmeye başlandı.
»İtalya, 2015'ten itibaren yatırımlara başladı. World Halal Development (WHAD) isimli kuruluş aracılığı ile sertifikasyon ve eğitim hizmetleri vermeye başladı.
»Japonya ve Güney Kore bu alanda projelere odaklandı.
»Almanya'da 2018 yılında ITB Berlin Fuarı'nda ''Halal in Travel'' başlıklı bir konferans düzenlendi.
»Birleşmiş Milletler Endonezya başta olmak üzere farklı ülkelerde bir dizi etkinliklere imza atıyor. Türkiye ise ''Helal Turizm'' bağlamında çalışmalara yeni başlıyor.
»Türkiye 2016 yılında konaklama işletmeleri için ''Helal Otelcilik'' kriterleri belirledi. Yine aynı yıl içerisinde Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından ''Helal Yönetim Sistemi- Oteller'' ismi ile hazırlandı.
»Türkiye'de ilk kez Kastamonu Üniversitesi'nde ''Uluslararası Hela Turizm Kongresi'' düzenlendi.
Ancak Türkiye'nin açık makası kapatabilmek için kat etmesi gereken çok mesafe var. Biz SDÜ olarak bu felsefe ile helal turizm üzerine çalışmalar gerçekleştiriyoruz.
Biz 2017'de “Türkiye Turizmi İçin Stratejik Bir Vizyon: Helal Turizm” başlıklı 50 sayfalık bir rapor yayınladık. Ciddi bir ses getirdi, yankı uyandırdı.
2018 yılında “Helal Turizm Turist Profili” çıkardık.
Süleyman Demirel Üniversitesi'nde (SDÜ) yüksek lisans düzeyinde ''Helal Turizm Dersi'' açtık Gelecek yıl da lisans düzeyinde seçmeli ders olarak programını açmaya çalışıyoruz. Şu ana değin turizm sektörüne sunabilmek için “7 Helal Turizm Eğitim Modülü” hazırladık.
-Helal Turizm olgusuna hareketlilik ve gelir düzeyinden bakabilir misiniz?
Dr. Öğretim Üyesi Ömer Akgün Tekin: 2016 yılında dünya genelinde 121 milyon Müslüman bir başka ülkeye seyahat gerçekleştirdi. Burada 156 milyar dolar değerinde bir hareketlilik oluştu. 2017'de 131 milyon Müslüman tatil için bir başka ülkeye gitti. 2020 yılında bu rakamın 158 milyon kişiye; turizm ekonomik büyüklüğünün de 220 milyar dolar seviyesine erişeceği öngörülüyor.
2016 yılı itibariyle dünyada Müslüman nüfus 1.8 milyar düzeyindedir. 2030 yılında bu rakamın 2.2 milyar kişiye ulaşacağı tahmin ediliyor. 2050 yılında dünya nüfusunun 2.8 milyarının Müslümanlardan (% 26.5) oluşacağı öngörülüyor. Türkiye'nin çok kısa bir zaman dilimi içerisinde “Helal Turizm Yönetmeliği”nin yayınlanması gerektiğini düşünüyoruz. Ayrıca “Türkiye Helal Turizm Strateji Belgesi” oluşturulmasının gerekliliğini savunuyoruz.
-Helal turizm için global bir dil yok. O dili Türkiye'nin yazabileceğine inancımız tam
-Türkiye'nin hâlihazırdaki helal turizme yönelik yatırımlarını anlatabilir misiniz?
Türkiye'de helal turizm norm ve standartlarını taşıyan 63 konaklama tesisi bulunduğunu yatak kapasitelerinin de ortalama 30 bin olduğunu tahmin ediyoruz. Net bir veri ortaya koyamıyoruz zira Türkiye'de hâlihazırda “Helal Turizm Yönetmeliği” mevcut değil.
Ancak bir gerçek daha var:
Global ölçekte helal turizm bağlamında tek ve evrensel bir dil de yok. Bu alana Türkiye'den çok daha önce yatırım gerçekleştiren ülkeler farklı norm ve standartlar uyguluyorlar. Yapılan araştırmalarda helal turizm için 80 kriterin uygulandığını görüyoruz. Ama geleneksel turizm özelinde olduğu gibi tek bir global dil yok zira konu özgündür. Helal turizm sadece Arap coğrafyasına dönük bir fikir değildir. Türkiye'nin Çin'deki, Birleşik Devletler'deki (ABD) Müslümanlara da talip olması gerekir. Avrupa'daki inançları doğrultusunda seyahate çıkmak isteyen tüm misafirlere dönük projeler yapılmalıdır.
Biz SDÜ olarak bu konuda global düşünüyor, yerel hareket ediyoruz.
-SDÜ'nün ''Helal Turizm'' bağlamında öne çıkan çalışmaları:
»Türkiye Turizmi için Stratejik Bir Vizyon: Helal Turizm Raporu: 2017 yılında yayınlandı.
»Helal Turizm Turist Profili: Antalya Destinasyonu 2017
»Lisansüstü Düzeyde Helal Turizm Dersi: HETURAM ve Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği Yüksek Lisans programı açıldı
»''Helal Turizm Eğitim ve Sertifikasyon Çalışmaları'': SDÜ HETURAM ve ''Uluslararası Helal Turizm Derneği (IHATO)'' işbirliği ile Eğitim Modülü
»''Helal Turizm AR-GE ve Stratejik Bilgi Üretim Merkezi'': Planlama dâhilinde
-Bilgi:
Süleyman Demirel Üniversitesi (SDÜ) Helal Turizm Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetmeliği'ne erişmek için:
http://resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/05/20180516.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/05/20180516.htm
-0.3 ° / -5.2 °
0.8 ° / -7.3 °
