“İş Dünyası Kayıtsız Kalmıyor Projesi” kapsamında gerçekleştirilen 1. Ulusal Çalıştayı’nda konuşan ITSO Başkanı Şükrü Başdeğirmen, işverenin bir sigortalı için ödediği yaklaşık 750 TL primin 500 TL gibi rakamlara düşürülmesini talep etti. Başdeğirmen, “Destekler verildiği sürece biz kayıtdışılığın önlenmesi için her şeyi yapıyoruz” dedi.
Isparta Ticaret ve Sanayi Odası(ITSO), SDÜ ve SGK işbirliği ile düzenlenen “İş Dünyası Kayıtsız Kalmıyor Projesi” kapsamında dün Barida Hotels’de Ulusal Çalıştay düzenlendi. Çalıştaya SGK Müsteşar Yardımcısı Kürşad Arat ve SGK Başkan Yardımcısı Muhiddin Şahin, ITSO Başkanı Şükrü Başdeğirmen, MAKÜ Rektörü Prof. Dr. Adem Korkmaz, SDÜ temsilcileri, davetliler ile üniversite öğrencileri katıldı.
OLUMSUZ SENARYO YAZANLAR DÜŞÜNCELERİNİ DEĞİŞTİRDİ
Toplantının açış konuşmasını Proje Koordinatörü MAKÜ Rektörü Prof. Dr. Adem Korkmaz yaptı. Türkiye’nin son 15 yılda ekonomik anlamda dönüşümler ortaya koyduğunu ifade ederek, 2023 hedeflerinin değiştirilmediğini ve bu hedeflere ulaşılması için gereken adımların atılması gerektiğini vurguladı. Prof. Korkmaz, konuşmasında şunları söyledi: “500 milyar dolarlık ihracat, 25 bin dolarlık gayri safi milli hasıladan kişi başına gelir gibi temel parametreler halihazırda varlığını sürdürüyor. Son birkaç yıldır özellikle ihracatta bir yavaşlama söz konusu ama özellikle bu yıl başlatılan istihdam seferberliğinden ve teşviklerden sonra da yine ekonominin hızlı bir canlanma içerisine gireceğini bugün taraflı tarafsız herkes kabul etmeye başladı. Başlangıçta olumsuz senaryo yazanlar Türkiye’nin dün açıklanan son rakamlarına göre ılımlı bir şekilde canlanma olacağını ifade etmeye başladılar. Türkiye son yıllarda değişik mecralarda bir takım sıkıştırmalarla karşı karşıya. Bunları çok mantıklı ve anlamlı biliyoruz. Görüyoruz, kabul ediyoruz ama bunlara Türk siyasetinin, Türk ekonomisinin ve Türk toplumunun cevapları var. Herhalde en iyi cevap da ekonomik ve sosyal alanda ortaya konacak büyüme ve gelişmeler olacak.
EKONOMİK VE SOSYAL BÜNYENİZDE ZAYIFLIKLAR VARSA
KARŞILAŞACAĞINIZ CİDDİ PROBLEMLER OLABİLİR
Ekonomi ve sosyal anlamda güçlü olduğunuz zaman sizin üzerinizdeki tüm geliştirilen tüm senaryolar boşa çıkmaya mahkumdur. Bunu tarih böyle söylüyor. Ama sizin ekonomik ve sosyal bünyenizde zayıflıklar varsa karşılaşacağınız ciddi problemler olabilir. Bu bağlamda ortaya çıkan ekonomik gelişmeler, ihracatta ortaya çıkan artışlar makro büyüklükler. Bu büyüklükler sosyal bünye tarafından paylaşılmadıkça ve sosyal bünye gelişmedikçe kalıcı bir gelişmeyi sergilemeniz mümkün değil. Ekonomik taraftan büyüyor ve şişiyor ancak toplumun sosyal bakımından muhtaç kesimlerinin ihtiyaç listesi artmaya devam ediyor, gelir dağılımı her gün bozuluyor işsizlik ve fakirlik sürekli artıyor, böyle bir yapıda sürdürülebilir ekonomi gelişme ortaya koymak mümkün değil. Türkiye’de son yıllarda çok ciddi ekonomik gelişmeler ortaya koyduğunu ifade etmek istiyorum.
İstihdam ayağında da çok ciddi nitelik çalışmalar yapılıyor. İstihdamı artırmış olmanız da yeterli değil. Bu istihdamın nitelikli olması gerekir ki, çalışan kesim daha verimli üretim sürecine katılabilsin. Bu çalışmalardan birisi de ekonomi ve istihdamın kayıtlı hale getirilebilmesi.”
KAYITDIŞILIĞIN ÖNLENMESİ KONUSUNDA EN BÜYÜK ETKİYİ SİZLER SAĞLAYACAKSINIZ
ITSO Başkanı Başdeğirmen Şükrü Başdeğirmen, öğrencilerin çalıştaya katılmasını çok önemsediği belirterek, “Bu konu sizin tarafınızdan kabul edilmesi gereken bir konu. Çünkü Türkiye’nin geleceği sizlersiniz. Hem çalışan hem çalıştıran olarak ileride sizler yönlendireceksiniz. Kayıtdışılığın önlenmesi konusunda en büyük etkiyi sizler sağlayacaksınız” dedi.
HER 3 ÇALIŞANDAN BİRİSİ KAYIT DIŞI
Kayıtdışılığı işverenlere anlatmaya çalıştıklarını kaydeden Başdeğirmen, şunları söyledi: “Bu konuyu işverenlerimize anlatmaya çalışıyoruz. Bu konu ülkemizin kalkınmasıyla alakalı çok önemli bir konu. Sadece bir işletmenin bir kişiyi kayıt dışı yapması ondan para kazanması değil. Sayın bakanımız yüzde 1’in bile ne kadar zararı ve faydalı olduğunu anlattı. 2 gün önce Sayın Bakanımız Mehmet Şimşek buradaydı. Kendisiyle konuşma imkanımız oldu. Ülkemizde 28 milyon kayıtlı ve kayıtsız çalışanımız var dedi. İzlediğimiz sunuda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanımız çalışanlarımızın yüzde 33’ü kayıtdışı dedi. Yani her 3 çalışandan birisi kayıt dışı. 14 milyon insanımız kayıtlarda görünmeden iş yapıyor. Bunun kazası, hastalığı, ölümü ve çocukları var. Bu sigorta neler veriyor? Pahalı ilaçlar var. Bir dozu 3-4 bin lira olan ilaçlar var. Emekli olduğunuzda emekli maaşını alamazsınız ve sefil hayat yaşarsınız. Siz öldükten sonra kızınız varsa kızınız maaşınızı alabilir. Baktığınızda bir kişinin kayıtlılığı tüm ailesinin refah düzeyini yükseltiyor. Eğer o insanı kayıtdışında bırakırsak o insanın ailesi sefil. Ondan sonra da her türlü kötülüğe açık.
‘SİGORTALI OLURSAM DEVLET BURSUMUZ KESER’ DİYOR
Biz çuvaldızı kendimize batırmak için bu projeye ortak olduk. Bizim yumuşak karnımız. Bunu yapanlar işadamlarımız. Sadece işadamlarımız değil tabi. Çalışanlarımızda da kabahat var. Çalışan geliyor ne yaparsın diye sorduğumuzda her işi yaparım diyor. Ben sigorta istemiyorum devletten ayda bin lira sosyal yardım alıyorum, sigortam olursa devlet o parayı kesecek diyor. Peki ben sigortasız çalıştırsam iş kazası olsa, bize o işçinin ailesinin tamamının ömür boyu çalışmasından daha fazla ceza yazılıyor. Geçtiğimiz gün bir kafeye gittim. Bir öğrenci arkadaş çay getirdi. Burada sigortan var mı dedim. Yapmak istediler yaptırmadım dedi. Devletten burs alıyorum sigortam olursa bu bursu devlet benden kesecek dedi. Ülkemizde kanunlar değişiyor. Sigortaya giriş tarihi de çok önemli. Kanun değişince 1 yıl sonra sigortalı olan 7-8 yıl sonra emekli olabilecek. Ama daha önce sigortalı olsaydınız o kanundan belki etkilenmeyecektiniz.
1404 LİRANIN YÜZDE 55’İNE YAKIN VERGİSİNİ ÖDÜYORUZ
Kayıtdışına neden karşıyız? Aldığımız cezalarla haksız bir rekabet ortaya çıkıyor. Aynı sektördeki bir firma aynı sayıda eleman çalıştırıyor. Bir tanesi kayıtsız bir tanesi kayıtlı. Bu yüzde 50 maliyet farkı demektir. Bugün 1404 liralık bir emekli maaşının 750 liraya yakın vergisi var. 1404 liranın yüzde 55’ine yakın vergisini ödüyoruz. Bir sigortalının işverene maliyeti 2 bin 200 liradır. Geri kalan kısmını biz devlete refah düzeyinizin artması ve sağlık giderleriniz için ödüyoruz. Biz bunları ödemek istiyoruz. Ama sayın müsteşarımız buradayken böyle bir talebimiz olsun. Eğer bu rakam 750 lira değil de 500 lira gibi bir rakam olsa belki kayıtdışından biz de kendimizi çekeceğiz. Daha az onu kullanacağız. Ama 750 lira bir rakam vermek işadamlarımıza zor gibi geliyor. Bunu daha makul seviyelere çekmemiz gerekiyor. Destekler verildiği sürece biz bunları önlemek için her şeyi yapıyoruz.
BU GEMİYİ AYAKTA TUTMAK ZORUNDAYIZ
28 Avrupa ülkesi içerisinde ilk 10’dayız. Bizi çekemeyen bizim daha da ezilmemizi isteyen dış mihraklara karşı daha güçlü olmak zorundayız. Bu gemiyi ayakta tutmak zorundayız. İç ve dış mihraklara karşı güçlü olmayı düşünüyorsak bunu elbirliği ile güçlü şekilde göstermemiz lazım.”
TARIM SEKTÖRÜNDE %80 KAYITDIŞILIK VAR
SGK Başkan Yardımcısı Muhittin Şahin ise kayıtdışıkla ilgili rakamlar hakkında bilgi verdi. Şahin, “En son 6 ay içerisinde çıkardığımız KHK ile er ve erbaşlar da tamamen GSS kapsamını kapsadı. Türkiye’nin %95’ini SGK’nın şemsiyesi altına aldık. Hastaneye gittiğiniz zaman bütün hizmetleriniz devlet tarafından karşılanıyor. İlaçlar ne kadar pahalı olursa olsun, hastalık halindeki bütün giderleri devlet karşılıyor. Kapsam böyle olmakla birlikte sigortasın olan baya bir nüfus var. Tarım sektöründe %80 gibi bir sigortasız çalışandan bahsediyoruz. Tarımın kayıtdışı oranı bu anlamda daha fazla. Bu haksız emek sömürüsü anlamına geliyor. İşe girenler sigorta priminin yatırılmasını istemiyor, primlere yatırılacak olan parayı işvereninden istiyor. Bu durumları çok yaşıyoruz. Arkadaşlar, bu böyle olmamalı. Geleceğinizden kendiniz çalıyorsunuz. Emekli olacağınız yıllardan çalıyorsunuz.
%52’LİK BİR ORAN OLAN KAYITDIŞILIK ORANI %33’LERE DÜŞTÜ
Daha yüksek maaş alıyorken, sigorta priminizi asgari ücretten gösteriyorlar. Bu da ayrı bir kayıtdışılık. Daha sonra intibak isteniliyor. Aldığınız maaşın altında prim yatırtırsanız, ilerleyen zamanlarda emekli olduğunuza az maaş almanıza sebep olacaktır. Kayıtdışılık, SGK ve Çalışma Bakanlığı’nın yoğun gayretleri ile 8 yıldır azaltılmaya çalışılıyor. %52’lik bir oran olan kayıtdışılık oranı %33’lere düştü. Bir puanlık bir düşüş veya bir artış 270 bin kişinin istihdamdan çekilmesi ya da girmesi anlamına geliyor. 202 kurumun bütçesi 580 milyar civarında bunun 120 milyar SGK’ya geliyor. SGK’nın kendine ait 300 milyarlık bir bütçesi var. Devlet ne kadar destek verirse versin, ne kadar para verirse versin, istihdamı artırmadıktan sonra bu para ile her şeye zam geliyor. Kayıtdışılık ekonomiye çok zarar veriyor. Isparta’da kayıtdışı oranının %28’lerde olması sevindirici. Tarım sektöründe kayıtsışılık %80’lerin üzerinde olmasına rağmen, Isparta’da %68 oranlarında. Kayıtdışı ile mücadele ederken SGK olarak, SGK kalitesini ve sağlık kalitesini artırdık. Bir kızı bile istemeye geldiklerinde erkek çocuğa ilk sorduları soru sigortasının olup olmadığıdır. Sosyal güvenlik bilincinin artırılması ile ilgili kurum olarak 10 yıldır çalışıyoruz. Bütün kamu kurumları ile online bilgi alışverişi yapıyoruz. Teşvik ve sosyal güvenlik konularında bilgilendirme çalışmaları yapıyoruz” diye konuştu.
2 MİLYONA YAKIN BİR İSTİHDAM ARTIŞINI HEDEFLEMEKTEYİZ
SGK Müsteşar Yardımcısı Kürşad Arat da kayıtdışı istihdamın bir denetim faaliyeti olarak ele alınması gerektiğini dile getidi. Arat, şunları söyledi: “İş dünyasını bu işim içine alarak bir yaklaşım yapıldı. Türkiye’nin geçirmiş olduğu ekonomik dönüşümün bir parçası olarak karşımıza çıkıyor. 2 milyona yakın bir istihdam artışını hedeflemekteyiz. Ona iklişkin bir teşvik programı gerçekleştirmekteyiz. 2 aylık bir sonuçta, 232 bin yeni istihdam yaratıldı. Kayıtdışılığı birince derece azaltacak terdi, SGK’nın sağladığı faydaların artırılmasıdır. Bu devletin yükümlülüğünde olan bir şeydir. Kayıtdışılık örneği artık çalışanlardan gelmektedir. İnsanlar artış kayıtdışılığa kendileri itiraz etmektedir. Bunun nedeni; sigorta kapsamı dışında kalış olmanın ileride yaratacağı emeklilik yaşlarında yaratacağı sıkıntılar, sosyal güvenliğe erişimdeki sıkıntılar açısından. Bu tür projeler çalışma ve sosyal güvenlik bakanlığının da öncülük ettiği projelerdir. 800 proje arasında kayıtlı istihdam katkı verme projesini de bu anlamda ödüllendirmiştir. 522 milyon dolarlık bir kaynağın hibe olarak Avrupa birliğinden Türkiye’de bu tür projelere verildiği IPA kapsamında projelerdir. Bu projenin 2. kısmı da hayata geçecektir.”
Konuşmaların ardından Çalıştay sunumlarla devam etti.
17 ° / 3.4 °
