Isparta’nın göl ve dereleri nitrat ve kentsel yerleşim tehlikesinde

Isparta’nın göl ve dereleri nitrat ve kentsel yerleşim tehlikesinde
Nedeni; Geleneksel Tarım Ve Sulakalanların İşgali….

  Eğirdir Gölü ve Havası 34 Yıldır, Yasalara rağmen korunamadı...2016 son günlerinde Göl için Yeni Yönetmelikle; gölün nitrata-yapılaşmaya karşı korunmasının yanı sıra çevresinde iyi tarım amaçlanmakta…
1983 YILI ÇIKARILAN  İÇME SUYU-SU KİRLİLİĞİ    KONTROL YÖNETMELİĞİ VAR-DI ? 23ARALIK 2016 da HASSAS SU KÜTLELERİ YÖNETMELİĞİNE….?!
    Eğirdir Gölünün korunması  için 1983 yılında ilk olarak çıkarılan İçme Suyu-Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği (SKKY) çıkarıldı, 10 yıl geçti gölde kirlilik önlenemedi, 1993-1998 de, Çevre Kanunu, Sulak Alanlar Koruma Yönetmeliği, 1999 yılında SKKY Revize edildi, yine gerekli önlemler alınamadı gölde su kalitesi 2.sınıf düzeyde bu kez, 2000 li yılların başında  “Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği” ve “ Su Kaynaklarının Korunması Yönetmeliği” çıkarılmasına rağmen bu yönetmelikler yeterince   uygulanamadı…
    SKKY 2004 de yenilendi, olmadı daha kesin kurallarla 2008-2010 yıllarında SKKY de değişikler yapıldı olmadı… Gölün su kalitesi IV. Sınıf - Çok Kirlenmiş Su- Eğirdir Gölü’nün özel olarak korunması için, 2012 yılında Su Yönetimi Genel Müdürlüğü’’nce, Eğirdir Gölü'nü koruma altına alacak olan Eğirdir Gölü Havza Koruma Planı ve Özel Hüküm Belirlenmesi için EĞİRDİR GÖLÜ ÖZEL HÜKÜMLERİ( Göl Yeşil Kuşaklama Bölgesi: Maksimum su kotu 919.00 m.‘den itibaren göl çevresinde 30 m. yatay mesafedeki genişliğindeki alan-Yeşil Kuşaktan itibaren 270 m yatay mesafe olarak belirlenen Göl Koruma Alanında yer alan tarım alanlarında organik tarıma geçilecek, yapılaşmaya izin verilmeyecek, yasal olmayan her türlü işgaller eki haline dönüştürülecek…vd.) yürürlüğe girdi. Olmadı…23Aralık2016 da HASSAS SU KÜTLELERİ YÖNETMELİĞİNE! Gelindi! 
      Eğirdir Gölü; 34 yıldır çıkarılan çok sayıda yasa- yönetmeliklere rağmen korunamadı. Halbuki bu konuda1983 yılından buyana yapılan çalışmalar gölü koruyan çok önemli ve yaptırım gücü olan yasa ve yönetmeliklerdi. Uygulanamadı/ uygulanmadı. Nedeni, siyasi ve popülist bakış vd… Bu gün gelinen durum çok daha ciddi oluğu bildirilmekte “Nitrata karşı hassasiyet”.  Eğirdir Gölü başta olmak üzere, göle ulaşan-atık taşıyan kanal çaylar ve Göller Yöresin deki çok sayıdaki su kaynağı, kanserojen maddeler içerdiği belirtilen NİTRAT tehlikesiyle karşı karşıya kaldığı, korunamadığı bildirilmektedir. Göl ve su kaynaklarının mutlak koşulla nitrata karşı korunması gerekmektedir. Nitrat konusunda yönetmelik ve yaptırımlar ciddi şekilde uygulanırsa, çözüm ile teknik çalışma esasları belidir.
HASSAS SU KÜTLELERİ YÖNETMELİĞİ YÜRÜRLÜKTE…
  Orman ve Su İşleri Bakanlığının 2023 yılına kadar geçerli olacak Su Kalitesinin İyileştirilmesiyle ilgili, yeni yayımlanan Hassas Su Kütleleri Yönetmeliğine; göre Eğirdir Gölü’nün  “Nitrat’a” ve Kovada Kanalı ve Kanala Ulaşan Akar suların ise   “ Nitrat’a ve Kentsel Yerleşimlere karşı” duyarlı olduğu ve bu durumdan  göllerin çok çabuk etkilendiği ve bu etkilenmelerin tehlikeleriyle karşı karşıya  olduğu bildirilmektedir. Resmi Gazetenin 29927sayı 23 Aralık 2016 tarihli bakısında yer verilerek yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik kapsamında Göller Bölgesinde 19 alanın Nitrata, 5 sulakalanın da Kentsel Yerleşime hassas olduğu belirlenmiştir. Kovada Kanalı adeta Eğirdir Gölü ile Kovada Gölü arasında 22kmlik “göbek bağıdır” gibidir. Göldeki- kanaldaki kirlilikten Kovada Gölü olumsuz etkilenmektedir
NİTRAT NEDİR VE ETKİLERİ:
Dünyadaki azot fiksasyonu (tespit), bazı canlılar tarafından biyolojik süreçlerle gerçekleşebildiği gibi, azotun nitrata dönüşümü  fizikokimyasal  olaylarla ve sentetik nitratlı gübre üretimi gibi endüstriyel  çalışmalarla gerçekleşmektedir. Bu nedenle, sulardaki nitrit azotu miktarı büyük önem arz etmektedir. Sularda ve meyve-sebzelerde yüksek miktarda nitrat bulunması bir çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülke için ciddi bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir. Bununla birlikte nitrozamin türevlerinin vücudun hemen her yerinde kanser oluşturabildikleri kesin olarak bilindiği, içme ve kullanma suyundaki kirleticiler özellikle çocuklara önemli zararlar verdiği bildirilmektedir (Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve Birleşmiş Milletler).  Nitratlar patlayıcı madde , gübre ve havai fişek yapımında, tıpta, kullanılır. Nitratın fazlası; kendini kirletiyor, çevreyi kirletiyor, suyu-gıdayı, salığı, yaşamı kirletiyor.
   İçme Suyu Havzalarında Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan kirleticiler; erozyon neticesinde meydana gelen sediment denilen çökeltiler, geleneksel tarım yöntemlerin sürdürüldüğü, tarımsal faaliyetlerde kullanılan; nitrat ve fosfatlı kimyasal gübreler, hayvansal atıklar, bakteriler, organik maddeler ve pestisitler(istenmeyen zararlı böcek, bitki ve diğer zararlıları önlemek amacıyla uygulanan maddelerdir. Pestisitlerin su kaynaklarının kirlenmesinde çok önemli bir rolü vardır. Ot ilaçları (herbisitler)en zehirli ve tehlikeli olanıdır) azot, fosfat, nitrat yüklerinin artmasının en önemli nedenidir. Bunun yanı sıra içme ve kullanma suyu kaynağı olarak kullanılan su havzaları kıyı ihlalleri, aşırı yapılaşma, baca gazları(doğalgaz vb. kullanılmaması)  sanayi gibi faaliyetler sonucu da kirlenmektedir. Geniş alanlara yayılabilen kirleticiler arasında nitrat ve fosfat, çevrenin kirletilmesinde önemli bir gösterge olarak kabul edilmektedir ve tehlikelidir… Bu nedenle su-tarım havzaların nitrat kirliliğine karşı korunması gerekmektedir.
    Eğirdir Gölü ile ilgili çok sayıdaki proje ve su kalitesiyle ilgili araştırmalarda; göldeki azot ve nitrit azotu vd. miktarı her yıl giderek artığı belirlenmiş ve bu durum gerek konferanslarla, gerek bilimsel makalelerle ve gerekse yerel basında defalarca yer verilip, alınması gereken önlemler üzerine önerilerde bulunulmuştur. Göldeki nitrit –azot ve fosfat miktarları en son teknolojik çalışmalarla uzaktan algılama sistemleriyle belirlenmesin yanı sıra göldeki aşırı alg üremesi gölün dip ve yüzeyinde gözlenmiştir.
2000 li yılların başında  “Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği” ve “ Su Kaynaklarının Korunması Yönetmeliği” çıkarılmasına rağmen bu yönetmelikler yeterince uygulanmadığından/ uygulanamadığından, günümüzde Eğirdir Gölü başta olmak üzere Göller Yöresin de çok sayıdaki su kaynağı, kanserojen maddeler içerdiği belirtilen NİTRAT tehlikesiyle karşı karşıya kalmış, korunamamıştır.
Eğirdir Gölü  nitrat kaynaklı kirlenmeler  sonucunda IV. Sınıf - Çok kirlenmiş (Gıda, tekstil gibi nitelikli su gerektiren tesisler hariç olmak üzere, uygun bir arıtmadan sonra su ürünleri yetiştiriciliği için kullanılabilir nitelikte su ve sanayi suyu) Resmî Gazete15 Nisan 2015 Sayı : 29327 .
Sonraki Yaz;   ÇÖZÜM… EUROAGAP-..HASSAS SU KÜTLESİ YÖNETMELİĞİ ve DOĞAL GAZ ……..
Yrd. Doç. Dr. Erol KESİCİ T.T.K.D   Bilim Danışmanı-Eğirdir –ISPARTA Temsilcisi
 


Orjinal Habere Git