Lavanta yetiştiriciliği konusunda üretim-pazarlama süreçleri doğru analiz edilmeli

Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi  Orman Fakültesi’nin yayını olan Türkiye Ormancılık Dergisi’nin yeni sayısı yayımlandı. Dergide yer alan ‘Isparta ili orman köylerinde lavanta yetiştiriciliğinin ekonomik analizi’ araştırmasında lavanta yetiştiriciliğinin ekonomik olduğu, bu nedenle Isparta dışındaki birçok ilde yetiştirilmeye başlandığı ancak yeni yatırım kararlarının isabetli verilmesi gerektiği vurgulandı.
Isparta’da son yıllarda özellikle Kuyucak ile ismini duyuran lavanta yetiştiriciliği konusunda Kader Hale Güler ve Mehmet Korkmaz bilimsel bir araştırma yaptı. Türkiye Ormancılık Dergisi’nde yayımlanan araştırmada Güler ve Korkmaz, lavanta yetiştiriciliğinin ekonomik analizini ortaya koymaya çalıştı. Çalışmada lavanta tesis masraflarının toplamı 1083,80 TL/da olarak hesaplanırken, lavantanın 2017 yılında 1,5 TL/kg, kuru olarak ise 13 TL/kg olarak alıcı bulduğu, turizmde ise hane başına ortalama gelirin 3200-3500 TL/yıl düzeyinde gerçekleştiği belirtildi.
Araştırmada lavantanın diğer illere de yayılmaya başladığına dikkat çekilerek “Yörede lavantanın hane halkı gelir düzeyine yaptığı katkıların oluşturduğu farkındalık, lavanta üretim alanlarının özellikle, çevre köylerden başlayarak Burdur, Denizli, İzmir, Eskişehir, Kayseri ve Tokat’a kadar yaygınlaşmasını sağlayacak projelerin geliştirilmesine neden olmuştur. Ancak yeni yatırım kararları isabetli verilmeli, üretim-pazarlama süreçlerinin doğru analiz edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde üretilen ürünlere yönelik pazarlama sorunlarının ortaya çıkması ile bu üretim biçiminin terk edilmesi ve verilen desteklerin başarısız olması aşikârdır” denildi.
 
Türkiye Ormancılık Dergisi’nin yeni sayısı yayımlandı. Yeni sayıda son yıllarda özellikle Kuyucak ve bölgede artış gösteren lavanta yetiştiriciliğinin ekonomik analizini içeren bir çalışmaya da yer verildi. Kader Hale Güler ve Mehmet Korkmaz’ın ortaklaşa yaptığı çalışmada lavanta yetiştiriciliğinin ekonomik olup olmadığı, yöre halkına katkısı, istihdama etkileri gibi konular araştırıldı.
ÜRETİCİLERLE GÖRÜŞÜLDÜ, GÖZLEM YAPILDI
Çalışma, Isparta İlinde lavanta yetiştiriciliği yapılan Kuyucak, Çukurören, Aydoğmuş ve Kılıç köylerinde gerçekleştirildi. Yörede lavanta yetiştiriciliğinin ekonomik analizi için gerekli veriler; lavanta üreticileri ile yapılan mülakat ve gözlem, resmi kurum ve kuruluş kayıtları, köy yöneticileri, lavanta işleyen işletmelerin yöneticileri ve ilgili yazından elde edildi.
40 YIL ÖNCE “KIRAÇ ARAZİLER BOŞ KALMASIN” DÜŞÜNCESİYLE BAŞLAMIŞTI
Araştırmada Isparta’da lavandin türünün üretimi yapıldığı belirtilirken, lavantanın bu yörenin özellikle sulanmayan, kıraç ve eğitimli arazilerine çok iyi uyum sağladığı ifade edildi. Konuyla ilgili kısımda, “Bugün Keçiborlu ilçesinin Kuyucak başta olmak üzere Kuşcular, Aydoğmuş, Çukurören ve Kılıç köylerinde lavanta (L. x intermedia var. Super A) üretimi yapılmaktadır. Yörede ilk olarak yaklaşık 40 yıl önce Kuyucak köyünde “kıraç araziler boş kalmasın” düşüncesiyle ormana sınır arazilerde başlayan lavanta üretimi, lavantaya olan talep artışı ve son  yıllarda diğer köylerin de ilgi göstermesi ile artmış ve alan miktarı 3000 da’nın üzerine çıkmış durumdadır.
LAVANTA YATIRIMLARININ ARTIŞ NEDENLERİ
 Lavanta üretimine yönelik yatırımların artışının nedenleri;
 -Sulama olanaklarının bulunmadığı verim gücü düşük arazilerin değerlendirilmesi,
- Üretiminin kolay olması,
- Düşük iş gücü gerektirmesi, 
- Lavantanın ikincil ürün olarak ekonomik riskleri azaltma potansiyeli ile asli ürünlerinin (tomurcuk, yağ, su vb.) dışında, çok çeşitli değer üretme olanaklarının bulunması (lavanta balı vb.) ve  Lavanta ürünlerine yönelik talebin artışıdır” bilgilerine yer verildi.
LAVANTA TEMELLİ PROJELER GELİŞTİRİLDİ
 Lavantaya olan talebin artışı ile birlikte yöresel ve ulusal ekonomiye katkı sağlayabilecek, lavanta temelli sosyal ve ekonomik projelerin hayata geçirildiği belirtilen çalışmada, en yoğun üretimin yapıldığı Keçiborlu’nun Kuyucak Köyü’nde  “Lavanta Kokulu Köy Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi” kurulduğu kaydedildi.
YAŞI 1,5 TL, KURUSU 13 TL’DEN SATILDI
Araştırmanın ekonomik analiz kısmında lavanta yetiştiriciliğinin tesis masrafları hesaplandı. Konuyla ilgili kısımda “Lavanta yetiştiriciliğinde arazi tesisi bir yılda tamamlanmaktadır. Tesis masrafları toplam 1083,80 TL/da olarak hesaplanmıştır. Lavanta, 2017 fiyatlarına göre yaş 1,5 TL/kg, kuru olarak ise 13 TL/kg olarak alıcı bulmuştur” denildi.
BİRÇOK YERDEN TURİST GELİYOR
Araştırmanın lavanta turizmiyle ilgili bölümünde ise şu bilgilere yer verildi: “Son yıllarda hem yurtiçinden hem de yurtdışından lavanta turizmine ilgi artarak devam etmektedir. Gelişlerin nedenleri; lavanta alanlarını gezme, fotoğraf çekme/çektirme, lavanta festivaline katılma ve kırsal turizm kapsamında yörede küçük ev pansiyonlarında konaklama şeklinde sıralanmaktadır. Düşük düzeyde de olsa lavanta hasadına bizzat katılan turistler bulunmaktadır. Yurtiçinden, Isparta, Burdur, Antalya, Ankara, İzmir, Konya ve Denizli başta olmak üzere birçok ilden ziyaret gerçekleşmektedir. Yörenin Ege, Marmara ve İç Anadolu Bölgelerinden Antalya turizm merkezlerine geçişte yol güzergâhı üzerinde bulunması günübirlik ziyaretçi sayısının artışını sağlamaktadır. Aynı zamanda Antalya merkezli seyahat acentaları tarafından yöreye günübirlik turlar düzenlenmeye başlamıştır. Yurtdışından ise özellikle Güney Kore ve Japonya başta olmak üzere, birçok ülkeden yabancı ziyaretçi yöreyi ziyaret etmektedir. Bu bağlamda gül turizmi kapsamında başlatılan çalışmalar lavanta turizmi için de Keçiborlu Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği, Keçiborlu Yardımlaşma Dayanışma ve Eğitim Derneği ve Kuyucak Köyü Muhtarlığı ortaklığında, Gelecek Turizmde Projesi kapsamında, “Lavanta Kokulu Köy Projesi” desteklenmiştir. 
YETİŞTİRİCİLERİN YÜZDE 16,2’Sİ TURİZME AKTİF KATILDI
Yetiştiricilerin %16,2’si (17 kişi) lavanta turizmine aktif olarak katılmıştır. Hane başına ortalama gelir 3200-3500 TL/yıl düzeyinde gerçekleşmiştir. Gelirlerin büyük bir bölümü, lavanta alanlarının kenarında yer alan küçük tezgahlarda lavanta ve yörenin diğer tıbbi ve aromatik bitkilerinin satışından elde edilmektedir. Aile pansiyonculuğu işletmeciliği yapan hane sayısı 2015’de 1 iken 2016’da 5 ve 2017’de ise 7’ye yükselmiştir.”
LAVANTA YETİŞTİRİCİLİĞİ EKONOMİKTİR
Türkiye’de üretimi yapılan ve Isparta ili orman köylerinde yetiştirilen lavandin türünün iç kârlılık oranı hesaplamalarına göre lavanta yetiştiriciliğinin ekonomik olduğu vurgulanan araştırmanın sonuç ve tartışma kısmında şu görüşlere yer verildi:  “ Singh vd. (2007) tarafından, lavander türünün ekonomik analizine yönelik yapılan çalışmada da, NBD pozitif, F/M oranı 1,58, İKO %12,72 bulunmuş ve lavanta yetiştiriciliğinin ekonomik olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Lavantanın yörede başta gül, özel ağaçlandırma kapsamında ceviz ve badem olmak üzere diğer tarımsal ürünlerle birlikte yetiştirilmesi zaman içinde denenmiş ve “alley ürün yetiştirme tekniği” olarak isimlendirilen (Filiz ve Tolunay, 2003; Tolunay vd., 2007) bu yetiştirme şeklinin, lavantanın büyüme ve gelişmesini olumsuz etkilediği gözlemlenmiştir. Bu nedenle çalışma kapsamında lavantanın ekonomik analizlerinde diğer türlerle birlikte yetiştirilme seçeneğine yer verilmemiştir. 
İSTİHDAM YARATMA GÜCÜ AÇISINDAN TERSİ BİR DURUM SÖZ KONUSUDUR
Yörede hane başına gelirlerin çeşitlerine göre hane gelirlerinin %75,8’inin bitkisel üretimden elde edildiği, diğer gelir kaynaklarının ise düşük düzeyde olduğu belirlenmiştir. Lavanta yetiştiriciliğinden elde edilen gelirler, bitkisel üretim gelirlerinin yaklaşık yarısını (%48,8), tüm gelir çeşitlerinin ise %37’sini oluşturmaktadır. Bu bulgu, lavanta yetiştiriciliğinin yörede hane halkı ve yöre ekonomisine yaptığı katkının önemli olduğunun bir göstergesidir. Ancak istihdam yaratma gücü açısından tersi bir durum söz konusudur.
YENİ YATIRIM KARARLARI İSABETLİ VERİLMELİDİR
Lavanta yetiştiriciliğinin sermaye/istihdam oranı ve yatırımın istihdam yaratma gücü ölçütlerine göre, bir kişiye istihdam yaratabilmek için toplam yatırım tutarı yüksek ve istihdam yaratma gücü düşük bulunmuştur. Bunun en önemli nedeni lavanta yetiştiriciliğinin düşük düzeyde işgücü ile yapılmasıdır. Zira bu yetiştiricilik şeklinin yörede tercih edilmesinin nedenlerinden birisi de budur.  Lavanta yetiştiriciliği yörede yıldan yıla gelişerek devam etmektedir. Lavanta üretiminin de içerisinde yer aldığı ve Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü ile Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen “Itri ve Tıbbi Bitkiler ile Boya Bitkileri Üretiminin Geliştirmesi Projesi”nin amaçlarından birisi lavanta üretiminin yaygınlaştırılması olarak belirlenmiştir (Güler ve Korkmaz, 2015). Görüldüğü üzere yörede lavantanın hane halkı gelir düzeyine yaptığı katkıların oluşturduğu farkındalık, lavanta üretim alanlarının özellikle, çevre köylerden başlayarak Burdur, Denizli, İzmir, Eskişehir, Kayseri ve Tokat’a kadar yaygınlaşmasını sağlayacak projelerin geliştirilmesine neden olmuştur. Gelecekte birçok yörede lavanta yetiştiriciliğine yönelik yatırımların artacağı görülmektedir. Ancak yeni yatırım kararları isabetli verilmelidir. Örneğin geçmiş yıllarda Isparta ilinin orman köylerinde uygulanan kekik yetiştiriciliği çalışmaları, özellikle pazarlama darboğazlarından dolayı başarısızlıkla sonuçlanmış ve bu üretim biçimi terk edilmiştir (Alkan vd., 2006). Bu nedenle üretim-pazarlama süreçlerinin doğru analiz edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde üretilen ürünlere yönelik pazarlama sorunlarının ortaya çıkması ile bu üretim biçiminin terk edilmesi ve verilen desteklerin başarısız olması aşikârdır. “ GÜLSES GAZETESİ