Yrd. Doç. Dr. Erol Kesici'nin yazısıdır...
Eğirdir’de Tarih; 06 Mart 1930, gece saat 03.00 “Mavi Gözlü Dev Adam” Mustafa Kemal ATATÜRK’ ü Beyaz Tren, Eğirdir İstasyonuna girmiştir. Her 6 Mart, Eğirdir’de Mustafa Kemal ATATÜRK’ ün “Eğirdir’e Geliş Günü” olarak kutlanır.
“Mustafa Kemal ATATÜRK’ ün Eğirdir’e Geliş Nedeni…
Ulusal Kurtuluş zaferiyle vatanı ebediyen güvenceye alan büyük ve eşsiz bir devlet adamı Mustafa Kemal ATATÜRK 1923’te Cumhuriyeti ilan etti. Türkiye ne paraya, ne ulaşım yollarına, ne sanayiye ne de doğru dürüst tarıma sahiptir. Sıfırdan yeni bir devlet kurulsa yine iyi, Osmanlı’dan kalan borçlar ve Balkan Savaşları’ndan bu yana 10 yıldır cepheden cepheye koşup yorgun düşmüş yoksul bir ulus vardır. Atatürk ve arkadaşları, işte bu Osmanlı’dan arta kalan borç, sefalet ve gelir gider dengesizliğinden; üreten, kendi kendine yeten ve hatta ihracat yapan bir Türkiye’yi çok çalışarak çok kısa bir sürede yaratmıştır. Cumhurbaşkanı Atatürk, yıllardır verdiği Ulusun kurtuluşu ve gelişmesi için yoğun çalışmaları nedeniyle yorgun düşmüş ve kalp rahatsızlığı geçirmiş, bir süre dinlenmek için 1930 yılı Mart ayının ilk günlerinde İzmir`e gelmiştir. Havalar soğuk gidiyordu. ATATÜRK, Antalya'nın ılık ikliminde bir hafta dinlenmeyi düşünmekteydi…
Mustafa Kemal ATATÜRK’ ün 05 Mart1930 tarihinde İzmir’den beyaz trenle yola çıkmasının amacı, Denizli üzerinden Isparta’ya ve Burdur’a geçip oradan Antalya’ya gitmekti. Eğirdir; 1930 lu yıllarda, ulaşım yönünden yol üzerinde olmayan, sapa bir yerdi, bu nedenle ATATÜRK’ ün Eğirdir’e gelmesi olağanüstü bir durum olarak karşılanmaktadır. Eğirdir, program dışı gerçekleşen bir durumdu.
“NE MUHTEŞEM MANZARA”
Isparta yakınlarında trende M.K. ATATÜRK’ te hafif bir nefes darlığı başlamıştı. Ata’nın rahatsızım demesi üzerine, bir hava değişiminin yararlı olacağını düşünülerek havadar bir yere gidilmesi düşünüldü. Eğirdir Gölü’nün havasının Ata’ya iyi geleceği kararına varan doktorlar, Ata’yı da ikna ederek, trenin yönünü Eğirdir’e çevrilmesini istediler. Sabaha doğru Beyaz Trenden karanlıkta görülmeyen Eğirdir’in, gün aydınlandığında yeşillikler içerisindeki mavi gölüyle ortaya çıkan güzelliği herkesi şaşırtacaktır. Bu güzellik ATATÜRK’e, “Ne hoş manzara!..” dedirtecektir.
Dönemin kayıtlarında yer alan bilgilerce(Yar.Kaynak Eğirdir Belediyesi); güneş doğduğu yerden yükseğe çıkarken, ATATÜRK’ ün Eğirdir’e geldiği ve Beyaz Trenin, Tarihi Tren Garında olduğu haberi alınmış, duyan, belediye binasının önünde toplanmaya başlamıştır. ATATÜRK’ ün Eğirdir’e gelmesiyle halk, büyük bir coşkunluk duygusuna kapılmıştır. Çünkü Eğirdir Kurtuluş Savaşı sırasında, vatanın her yerinde olduğu gibi üzerine düşen görevi yerine getirmişti. Eğirdir gençleri de vatanı kurtarmak için cepheye koşmuştu, mutlu ve onurlulardı. Eğirdir, o yıllarda gözden uzak bir yerdi. Tahıl ambarı Konya ile Akşehir de bulunan askeri birliklerimizin Isparta üzerinden Afyon İzmir arasında karayolu yoktu... Fakat Eğirdir göl yolu ve Eğirdir Tren Yolu bağlantısıyla Afyon’da konuşlanmış olan Birinci Orduya mühimmat ve asker sevki çok kolaylıkla sağlanması Eğirdir’deki Tren Garının ne kadar önemli olduğunun tarihe not düşmüştür. Çünkü; hasımlarımız “düşman” bu yoldan sevkiyat yapılacağını hiç düşünmemişti. Bu nedenle Eğirdir Göl Yolu ve Tren Yolu, Kurtuluş Savaşı sırasında gizli bir güç gibi çalıştı. Dolayısıyla Eğirdirli, Kurtuluş Savaşı boyunca, 222 gün durmadan, gece gündüz demeden ordusuna yardım etti. İşte böyle bir yere, yıllar sonra Kurtuluş Savaşı’nın Türk ve dünya tarihine geçmiş komutanı,1930 yılında Cumhurbaşkanı ATATÜRK Eğirdir’e gelmişti. Eğirdir halkının ATATÜRK’ü, bir tesadüf de olsa, görmesi, bağrına basması, elini tutması, engin mavi gözlerinde yapılan mücadelenin yorgunluğunu görmesi onların tarihine yazılacak çok önemli bir gündü.
Beyaz Trenin içinde görülen hareketlerde bir değişiklik başladı, ATATÜRK geliyordu. Nitekim ikinci vagonun istasyona bakan pencerelerinin birinde başların biri gidiyor biri geliyordu. Pencere nihayet açıldı ve ATATÜRK göründü. Mahşeri bir kalabalık vardı. Eğirdir’in hepsi ordaydı. ATATÜRK, tatlı bir tebessümle pencereye geldi ve bir millete, millet olduğunu kazandıran öpülesi ellerini pencerenin kenarına koydu. Baktı ki istasyon boydan boya Eğirdirli ile dolmuş. Mavi gözlerini topluluğa çeviren büyük önder ATATÜRK, sağ elini kaldırıp gelenleri içtenlikle selamladı. Gözleri herkesin gözü ile birleşirken yüreklerden akan, minnet duygusunu da barındıran sevgi toplanıp bir yerde buluştu. O anda herkes ATATÜRK, ATATÜRK de herkes oldu. Savaşta halkı ile bir bütün olan Atatürk burada da Eğirdirli ile tek yürek, tek beden olmuştu. Buna Eğirdir’in Gölü, Demir Köprüsü, dağı, taşı, ağacı, otu; güneşi, bulutu şahit olmuştu. Ne mutluydu ki Eğirdir Ata’sı ile buluşmuştu.
CANADA ve ATATÜRK
Eğirdir Belediye Başkanı Süleyman Sukuti Yiğitbaşı ve ekibi ATATÜRK’e eli boş gitmek istemediler. Canada’yı ATATÜRK’e armağan etmeyi düşündüler ve Canada’nın Ata’ya verilme beratı yazıldı. ATATÜRK, Canada’nın beratını memnuniyetle kabul etmiştir.
E ğirdir de saat 10.30’u gösterdiğinde Beyaz Tren, Eğirdir de “Çok güzel uyudum, çok rahatım” diyen değerli yolcusunu Kuleönü’ne oradan da öğleden sonra, Burdur dan karayoluyla Antalya gitmesi için tarihe şahitlik eden Eğirdir Tren Garından uğurlanmıştır. Eğirdirli uzaklaşan trenin ardından koştu. Çocuklar Demir Köprü’ye doğru koşmaya başladı. Onu karşılamaya, istasyona koşan Eğirdirli şimdi onu uğurluyordu. Hem de istasyonun tepelerine, dağlarına, Miskinler Yokuşu’na doğru koşarak…
Mustafa Kemal ATATÜRK’ün Isparta ve Eğirdir’e gelişi1976 yılında yapılan araştırmalar sonucunda kesinleşince ,büyük kurtarıcımız ATATÜRK’ün Isparta’ya gelişleri tarihinde bir kutlama töreninin yapılması için, Isparta Valiliği’nce Cumhurbaşkanlığına resmi yazı yazılmasın sonucunda da, Eğirdir’de ilk kutlayış Eğirdir’e geliş tarihi 05 Mart 1930 olarak değerlendirildiği için 1978 yılında 05 Mart tarihinde ilk kutlamalar yapıldı. Daha sonra gerçek tarih olan 06 Mart 1930 olarak kutlanmaya başlandı.
Mustafa Kemal ATATÜRK’ün Eğirdir’e Geliş Yıl Dönümleri Neden Geldiği Yerde, TARİHİ TREN GARINDA Kutlanmaz…
Mustafa Kemal ATATÜRK Eğirdir’e geldiğinde, rahatsızlığı nedeniyle şehir merkezine gidememiştir. Geliş günü, Tarihi Eğirdir Tren Garındaki karşılamalar ve Tarihi Tren Köprüsünde gerçekleşmiş ve tarihe bu şekilde not edilmiştir.
Tarihi Tren Köprüsü
Geçtiğimi yıllarda Mustafa Kemal ATATÜRK’ün Eğirdir gelişi Kale Meydanı’ndaki Atatürk anıtına sunulan çelenk sonrasında saygı duruşu ve istiklal marşının ardından program, Tarihi Demir Köprü üzerinden seyrettiği Eğirdir ve Gölün güzel görünümü karşısında “NE MUHTEŞEM MANZARA” dediği belirtilen yerde, Tren Köprüsü’nde devam ederdi… Bu yıl, Mustafa Kemal ATATÜRK’ün Eğirdir’e gelişinin 87. Yıldönümü Eğirdir Şehir merkezinde kutlanılacağı bildirilmektedir…!!!
Tarihi Eğirdir Garı’nda Neden ATATÜRK Büstü yok sorusu ister istemez insanın aklında yankılanmakta….!!!
Bugün günümüz İsrail’linin Hapoel Ber Şeva’sında; halen Osmanlı’dan kalan Tren Garı, Tren Yolu Köprüsü, Karakol ve o dönemki yöneticilerin yaşadıkları evlerin dokusu asla bozulmamış aksine korunmuş ve İsrail de Türk varlığı simgelerinin en çok olduğu ve bu korunan yerde şehit askerlerimizin anısına yapılan anıt ile birlikte Mustafa Kemal
ATATÜRK’ümüzün üzerinde dünyaya mal olan ve göğsümüzü kabartan Türkçe, İbranice ve İngilizce olarak ‘Yurtta sulh cihanda sulh’ veciz sözünün yer aldığı ATATÜRK büstü yer almakta ve yıllarca bir İsrailli aile tarafından bakımı üstlenilmiş olup bir müze gibi faaliyet göstermektedir.
Mustafa Kemal ATATÜRK’ümüzün İsrail’deki iki büstünden Hapoel Tren Garında Müzeye dönüştürülen yerdeki büstüne bakarken, Mustafa Kemal ATATÜRK’ün Eğirdir’e gelişinin tümü Tarihi Eğirdir Tren Garındaki karşılamalar ve Tarihi Tren Köprüsünde gerçekleştiği yerde, neden ATATÜRK büstü yok, tarihçe yok, müze yok yok?” sorusu ister istemez insanın aklında yankılanmakta….!!!
Ya; Ulu Önderimize verilen, daha sonraki el değiştirmeleri, “karışık ve üzücü” olan, Canada -Küçük Ada da (yarımada)., Buraya yıllarca il ve yurt dışında turistler gelir. Canadanın, Eğirdir Belediyesince Eğirdir’e gelişinde Mustafa Kemal ATATÜRK armağan edildiğini kim bilir…? Canada ATATÜRK’ün ADASI dediğimiz yerde, ne bir ATATÜRK büstü nede açıklayıcı bilgiler var… Can Ada da Taş heykellerin yanına bir ATATÜRK Büstü yapılamaz mıydı…?
Son günlerde Eğirdir Tarihi Tren Garı’nın hangi projeye dahil edileceğinin tartışılması Eğirdir Halkını rahatsız etmektedir. Anılarıyla ve tüm tarihsel mirası ile Tarihi Eğirdir Garının gar olma özelliği ile korunması gerektiği konusundaki düşüncelerimiz tazeliğini koruyor. Tarihi Eğirdir Garının ve tren yolunun ulaşım hizmeti vermek üzere restore edilerek aktif hale getirilmesini ve buranın Tarih ve Doğa Müzesi olmasına isteyen sayısı 2000 e ulaşan imzanın da görmelikten gelinmemesi dileklerimle…
Eğirdir her 6 Mart’ta, Türkiye Cumhuriyetini, vatanı ebediyen güvenceye alan büyük ve eşsiz bir devlet adamı Mustafa Kemal ATATÜRK ’ün “şifa bulduğu” Eğirdir’e gelişinin 87. yıl dönümünde de o günlerin onurunu ve gurunu yaşayacak/yaşatacaktır…
Yrd. Doç. Dr. Erol KESİCİ
