Sis perdesi kalktı

TBMM, Isparta İstiklal Mahkemesi’nin belgelerini de yakın bir gelecekte internet ortamında erişime açacak. Daha önce, İstiklal Mahkemesi kararları Tarih Araştırmacılarına ve halka kapalıydı. Kurucu Meclis Isparta Mebusu Hacı Tahir Efendi, 31 oy ile Isparta İstiklal Mahkemesi Üyeliği’ne seçilmişti. Isparta İstiklal Mahkemesi, 17 Şubat 1921’de kapatılmıştı.
 
» Kitap yayınlandı
Dijital Kayıt çıkacak
Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’nun, İstiklal Mahkemeleri dosyalarının içeriklerinin kamuoyu ile paylaşılması görüşüne olumlu karşılık vermesi üzerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) kitap projesi başlatmıştı.
Bu bağlamda 915 Bin sayfa evrakın 5 Bin 182 sayfası Kadim Türkçe’den günümüz alfabesine aktarılmıştı.
Tüm bu bilgiler ışığında TBMM daha önce 4 Cilt halinde İstiklal Mahkemesi kararları kitabını yayınladı
Son kitap da Isparta İstiklal Mahkemesi kararları oldu.
Zira V. Cilt Isparta İstiklal Mahkemesi kararları kitabı yayınlandı.
Şu an Isparta İstiklal Mahkemesi’nin belgeleri internet ortamında erişime açılması çalışmaları yürütülüyor.
I. Cilt: İstiklal Mahkmeleri
II. Cilt: İstanbul İstiklal Mahkemesi
III. Cilt: Elcezire İstiklal Mahkemesi
IV. Cilt: Eskişehir İstiklal Mahkemesi
V. Cilt: Isparta İstiklal Mahkemesi
İstanbul, Eskişehir ve Elcezire İstiklal Mahkemesi belgeleri internet ortamında erişime açıldı. Isparta İstiklal Mahkemesi belgeleri ise yakın bir gelecekte dijitale aktarılacak, internetten erişime açılacak
» İstiklal Mahkemeleri
ne zaman kuruldu?
Birinci ciltte, İstiklal Mahkemeleri'nin kuruluş süreci, nasıl kurulduğu, nasıl çalıştığı ve aldığı kararlar anlatıldı.
Buna göre, İstiklal Mahkemeleri'nin bir kısmı milli mücadele’nin sürdüğü yıllarda, bir kısmı ise Cumhuriyetin ilanından kısa bir süre sonra kuruldu.
TBMM’nin arşivinde bu mahkemelere ait 914 bin sayfa civarında evrak bulunuyor. Kurulan ilk mahkemelerden bugüne kadar 95 yıl geçmesine rağmen çeşitli sebeplerle İstiklal Mahkemelerinin henüz tatmin edici, eksiksiz, güvenilir bir tarihi yazılamadı; arşivde muhafaza edilen söz konusu evrakın analitik tasnifi yapılamadı; indeksi ve istatistikleri çıkarılamadı.
İtilaf devletleriyle imzalanan Mondros Mütarekesiyle birlikte Osmanlı Devleti resmen olmasa da fiilen sona erdi. Bunun üzerine Millî Mücadele’yi başarıya ulaştırmak ve elde kalan toprakları düşman istilasından korumak için 23 Nisan 1920’de TBMM kuruldu. Kurulan Meclis’in en önemli sorunlarında biri askerlikten firar edenler oldu. Otoritenin sarsıldığı, düşman işgallerinin başladığı böyle bir dönemde soygun ve yağmacılık yapan firari askerler memleketteki otoriteye büyük zarar vermeye başladı. TBMM, kuruluşunun hemen sonrasında 29 Nisan 1920’de 2 numaralı Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nu çıkarmak suretiyle içerde güvenliği sağlamaya çalıştı. Ancak bu kanunun dört aylık uygulama süresinde beklenen sonuç alınamadı.
Bu konuda kesin bir sonucun alınabilmesi için o günkü şartlarda olağanüstü mahkemelerin varlığına ihtiyaç duyulduğundan, 11 Eylül 1920 tarihinde 21 numaralı Firariler Hakkında Kanun çıkarıldı. Çıkarılan bu kanuna dayanılarak İstiklal Mahkemelerinin kurulmasına, kurulacak olan mahkemelerin firar eden askerlerle ilgilenmesine ve bu konuda verecekleri kararların da temyizinin olmayacağına karar verildi. Bu kanundan bir hafta sonra 18 Eylül 1920’de Heyet-i Vekile’nin verdiği teklifle 14 yerde İstiklal Mahkemesi kurulması istendi ve aynı gün 45 numaralı Meclis Kararı ile Ankara, Eskişehir, Konya, Isparta, Sivas, Kastamonu, Kayseri olmak üzere yedi bölgede İstiklal Mahkemesinin acilen kurulması kararlaştırıldı.
Bu karardan sonra 26 Eylül 1920’de çıkarılan 28 numaralı Kanunla İstiklal Mahkemelerinin yetkileri genişletildi. Bu kararla mahkemelere askerlikten firar suçunun yanısıra, Hıyanet-i Vataniye Kanunu kapsamında bulunan askeri ve siyasi casusluk suçlarına bakma yetkisi de verildi.
Askerlikten firar, gasp, soygun, iç güvenliği ihlal, bozgunculuk, casusluk davalarına baktı
Mahkemelerin dört aylık görevi sonrasında beklenen sonucun alınması üzerine, Ankara İstiklal Mahkemesi hariç, bu dönem İstiklal Mahkemeleri 17 Şubat 1921 tarihli 97 numaralı Meclis kararıyla kapatıldı. Ankara İstiklal Mahkemesi ise 31 Temmuz 1922 tarihine kadar görevine devam etti.
İŞTE O İLK HİKÂYE
İstiklal Mahkemeleri’nin ilk kuruluş safhasında Isparta Parlamenteri Hacı Tahir Efendi de var.
31 OY İLE SEÇİLDİ
18 Eylül 1920’de kurulan İstiklal Mahkemeleri için üye seçimine karar verildi. Isparta İstiklal Mahkemeleri Üyeliği için Kurucu Meclis Parlamenteri Hacı Tahir Efendi 31 oy aldı.